Św. Łazarz – historia dzielnicy
Kilkanaście dni temu – 1 kwietnia, minęła 122 rocznica przyłączenia gminy – wcześniej wsi – Święty Łazarz, w granice administracyjne miasta Poznania. Warto przypomnieć przyszłym lokatorom Perły Łazarza, a także dzisiejszym mieszkańcom dzielnicy, historię tych ziem.
Dla wielu tajemnicza jest już sama nazwa dzielnicy. Tylko pośrednio powiązana jest ona z postacią opisaną w Biblii. Tak naprawdę związana jest ze szpitalem i kościołem pw. św. Łazarza, które to budynki powstały w latach 60. XVI wieku przy obecnej ul. Niedziałkowskiego, znajdującej się dziś na Wildzie. Gdy jeszcze głębiej wgryziemy się w historię, dotrzemy aż do XIII wieku, kiedy to Zakon Rycerzy Św. Łazarza – zwany lazarytami – założył w tym miejscu leprozorium (dom dla chorych na trąd) i wziął w posiadanie nadane im w okolicy ziemie, z których czerpał dochody, dzięki którym mógł prowadzić swoją działalność i zarabiać na swoje utrzymanie. Z biegiem lat, wokół leprozorium zamieszkało wielu nowych osadników, co doprowadziło do powstania na tym terenie w XVI wieku wsi Święty Łazarz. Według Kroniki Miasta Poznania tereny Łazarza sięgały dzisiejszego Górczyna, a już w XVIII wieku na obszarze wsi zaczęli osiedlać się Bambrzy. Na należących do nich gruntach wzniesiono dworzec kolejowy i kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej. Gdy okoliczne tereny w latach 80. XIX wieku przecięte zostały linią kolejową, część z nich przydzielono Wildzie, natomiast te znajdujące się po ich zachodniej stronie zachowały nazwę Św. Łazarz. Jeszcze w tym samym wieku wieś przekształciła się w odrębną gminę, która miała własnego sołtysa i Radę Gminy. Rada musiała być instytucją prężną, bowiem w niedługim czasie doprowadziła, wespół z władzami Poznania, do przyłączenia gminy do miasta. Święty Łazarz stał się dzielnicą Poznania 1 kwietnia 1900 roku, jednocześnie z Jeżycami i Wildą. Wspomnieniem czasów, gdy Łazarz był jeszcze wsią, jest niszczejący dzisiaj budynek nazywany Sołtysówką, znajdujący się przy ulicy Głogowskiej 37. Mieszkał w nim ostatni sołtys Łazarza – Adam Jeske.
Nad zaplanowaniem nowej dzielnicy Poznania czuwał słynny niemiecki architekt i urbanista – Joseph Stübben, autor koncepcji poznańskich Ringów, który wcześniej pełnił funkcje architekta miejskiego w Akwizgranie i Kolonii.
Z historii Łazarza wynika, że już wtedy nastąpił nieformalny podział na część wschodnią, znajdującą się bliżej torów kolejowych, zamieszkiwaną przez kolejarzy, a także część zachodnią, zamieszkiwaną przez kupców, lekarzy, prawników, urzędników – bogatą burżuazję. Granicę między obiema częściami wytyczała ulica Łazarska (obecnie ulica Głogowska). Przy ówczesnej ulicy Nowoogrodowej (obecnie Matejki) wytyczonej w 1896 roku, powstało piękne osiedle Johow Gelände. Początkowo miały znajdować się tutaj miejskie wille podobne do tych, które możemy podziwiać przy ulicach Orzeszkowej i Konopnickiej. Ostatecznie zdecydowano, aby naprzeciw dawnego Ogrodu Botanicznego (obecnie Parku Wilsona) wybudować luksusowe kamienice, z przedogródkami i kwartałami zieleni między zabudowaniami. Również przy ulicach Herdera (Śniadeckich) oraz Augusty (Niegolewskich) zaczęły powstawać okazałe domy. Jak pisze profesor Skuratowicz o kamienicach znajdujących się w pobliżu dzisiejszego Parku Wilsona: „(…) projekt koncepcyjny zestawienia luksusowej zabudowy mieszkalnej z przylegającej do niej terenem parku, projekt wyjątkowy, a zarazem wyraźnie nawiązujący do zachodnioeuropejskich, starszych wzorów urbanistycznych Anglii czy Francji”.
Na szczęście dzielnica ta jest jedną z najmniej dotkniętych zniszczeniami w czasie II wojny światowej. Dlatego nadal możemy cieszyć się jej zabytkową zabudową.
Dzisiejszy Łazarz to połączenie przeszłości z teraźniejszością. Dzielnica z dużym potencjałem, która – także dzięki rewitalizacji Perły Łazarza – staje się coraz atrakcyjniejszą częścią Poznania.